Trưá»ng tư: vì đâu bất ổn?
Äăng ngà y: 08/05/2014 hững lùm xùm ở Trưá»ng ÄH Hoa Sen mấy ngà y qua không phải là vụ việc má»›i đây, mà tháºt ra đã âm ỉ từ lâu và có nhiá»u dấu hiệu báo trước.
Äể thà nh láºp trưá»ng ÄH ngoà i công láºp cần đến nguồn vốn, các nhà giáo lại không coÌ nhiá»u tiá»n nên đã má»i gá»i các nhà đầu tư góp vốn.
Ngay từ đầu, những ngưá»i sáng láºp trưá»ng là các nhà giáo cùng các nhà đầu tư đã ngồi lại và há»— trợ nhau khá tốt.
Tuy nhiên, sau quá trình hoạt động dần tÃch tụ bất đồng và nảy sinh mâu thuẫn.
Mâu thuẫn khi chuyển đổi loại hình trưá»ng
Tại há»™i nghị tổng kết 20 năm phát triển các trưá»ng ÄH, CÄ ngoà i công láºp ngà y 14-3-2014, Bá»™ GD-ÄT thừa nháºn: “Các văn bản quy định vá» chuyển đổi mô hình ÄH dân láºp sang mô hình ÄH tư thục chưa tÃnh hết các loại giá trị vốn góp ban đầu nên khó triển khai trên thá»±c tế. Quy định vá» sở hữu, xác định tÃnh chất vì lợi nhuáºn và không vì lợi nhuáºn trong giáo dục ÄH ngoà i công láºp qua má»™t thá»i gian dà i vẫn chưa cụ thể, chưa định lượng rõ”. |
Nhiá»u chuyên gia giáo dục cho rằng nguồn gốc cá»§a má»i bất ổn hiện nay ở các trưá»ng ÄH, CÄ ngoà i công láºp Ä‘á»u bắt nguồn từ quy chế 14 (quy chế tổ chức và hoạt động trưá»ng ÄH tư thục, ban hà nh theo quyết định số 14/2005/QÄ-TTg ngà y 17-1-2005).
Cụ thể khoản 5, Ä‘iá»u 35 cá»§a quy chế nà y khẳng định “toà n bá»™ tà i sản cá»§a trưá»ng thuá»™c sở hữu cá»§a các nhà đầu tư...”.
Ngay trong thá»i Ä‘iểm hiện nay, hai loại hình trưá»ng dân láºp và tư thục cùng tồn tại song song vá»›i nhau. Nguồn vốn hình thà nh nên tà i sản cá»§a cả hai loại trưá»ng nà y giống nhau, Ä‘á»u do má»™t số nhà đầu tư đóng góp, Ä‘á»u được tÃch lÅ©y trong quá trình hoạt động...
Ãp theo quy chế 14, nhà đầu tư vaÌ€o trường tư thuÌ£c được là m chá»§ sở hữu toà n bá»™ tà i sản.
Trong khi Ä‘oÌ các trưá»ng dân láºp hoạt động theo quy chế 86 (quy chế trưá»ng ÄH dân láºp, ban hà nh kèm quyết định số 86/2000/QÄ-TTg ngà y 18-7-2000 cá»§a Thá»§ tướng ChÃnh phá»§), trong đó Ä‘iá»u 1 và điá»u 36 quy chế 86 quy định “tà i sản cá»§a trưá»ng thuá»™c quyá»n sở hữu táºp thể cá»§a những ngưá»i góp vốn đầu tư, các giảng viên, cán bá»™ và nhân viên...”, thì nhà đầu tư cÅ©ng chỉ là thà nh viên cá»§a chá»§ sở hữu chứ không phải là ngưá»i sở hữu duy nhất tà i sản cá»§a trưá»ng.
So sánh hai quy chế nà y thấy rõ rà ng má»™t bên nhà đầu tư ở loại hình dân láºp chỉ được sở hữu má»™t phần, còn má»™t bên nhà đầu tư loại hình tư thục lại là chá»§ sở hữu toà n bá»™. Vì váºy nhà đầu tư các trưá»ng dân láºp Ä‘á»u muốn gấp rút chuyển sang loại hình tư thục.
Nói vá» quy chế 14, hiệu trưởng má»™t trưá»ng ÄH ở T.HCM nháºn định: “Theo các quy chế nà y, há»™i đồng quản trị trưá»ng ÄH tư thục có quyá»n rất to. Rõ rà ng ngưá»i có tiá»n được quyết định rất nhiá»u thứ. Äiá»u nà y chỉ phù hợp vá»›i doanh nghiệp”.
Năm 2006, Thá»§ tướng ra quyết định số 122 cho phép 19 trưá»ng ÄH dân láºp chuyển sang loại hình trưá»ng ÄH tư thục. Việc chuyển đổi phải thá»±c hiện trong thá»i hạn má»™t năm. Äồng thá»i giao Bá»™ GD-ÄT hướng dẫn chi tiết vá» việc nà y. Ngay sau khi có quyết định naÌ€y, hà ng loạt trưá»ng sốt sắng gấp rút chuẩn bị hồ sÆ¡ chuyển sang tư thục.
ChÃnh việc nôn nóng chuyển đổi nà y cùng vá»›i những toan tÃnh mưu cầu lợi Ãch đã đẩy nhiá»u trưá»ng bùng phát những bất ổn nghiêm trá»ng. Lãnh đạo nhiá»u trưá»ng ÄH ngoà i công láºp cho rằng mâu thuẫn lá»›n nhất xảy ra ở các trưá»ng hiện nay là vấn đỠsở hữu tà i sản và quyá»n quyết định cÆ¡ cấu tổ chức.
Tại đại há»™i cán bá»™ công nhân viên Trưá»ng ÄH Hùng Vương (TP.HCM) và o tháng 7-2011, ông Lê Văn Lý, hiệu trưởng nhà trưá»ng, khi đó cho rằng: “Mâu thuẫn nảy sinh từ khi có quyết định chuyển đổi loại hình trưá»ng. Từ đây, chá»§ tịch há»™i đồng quản trị, nhà đầu tư má»›i lấn sân rất sâu và toà n quyá»n quyết định má»i hoạt động cá»§a nhà trưá»ng”.
Khó triển khai trên thực tế
Äến tháng 4-2009, Thá»§ tướng ban hà nh quy chế 61 (quy chế tổ chức và hoạt động cá»§a trưá»ng ÄH tư thục, ban hà nh kèm theo quyết định 61/2009/QÄ-TTg ngà y 17-4-2009 cá»§a Thá»§ tướng ChÃnh phá»§) thay thế quy chế 14.
Theo đó, quy định tà i sản cá»§a các trưá»ng ÄH tư thục bao gồm má»™t phần do các nhà đầu tư đóng góp và má»™t phần hình thà nh trong quá trình hoạt động (tà i sản chung). Tuy nhiên vá»›i quy chế 61, nhà trưá»ng vẫn mang dáng công ty cổ phần vì toà n bá»™ há»™i đồng quản trị vẫn do đại há»™i đồng cổ đông là những ngưá»i góp vốn quyết định.
Phải mất bốn năm kể từ khi có quyết định 122, đến năm 2010 Bá»™ GD-ÄT má»›i ban hà nh thông tư 20 để hướng dẫn chuyển đổi loại hình trưá»ng ÄH dân láºp sang loại hình trưá»ng ÄH tư thục.
Nhưng sau khi có thông tư nà y, việc chuyển đổi cÅ©ng bất thà nh do nhiá»u trưá»ng đã gặp rắc rối khi chuyển đổi.
Các trưá»ng ÄH đã có văn bản gá»i Bá»™ Tà i chÃnh đỠnghị hướng dẫn việc quản lý sá» dụng phần tà i sản thuá»™c sở hữu táºp thể sau khi chuyển đổi từ dân láºp sang tư thục, trong đó nêu rõ: “Thông tư chưa hướng dẫn rõ phần vốn tÃch lÅ©y thuá»™c sở hữu chung sau khi chuyển đổi có được chia cổ tức hằng năm để bổ sung vốn gốc, tăng thêm vốn tÃch lÅ©y hay không”.
Ngà y 12-1-2011, Bá»™ Tà i chÃnh đã ra công văn gá»i Bá»™ GD-ÄT cho rằng thông tư 20 có vấn đỠvà đỠnghị Bá»™ GD-ÄT sá»a thông tư nà y theo hướng: “Tà i sản naÌ€y không được rút ra khá»i nguồn vốn hoạt động cá»§a trưá»ng ÄH tư thục, được chia cổ tức như các nguồn vốn cổ phần khác và dùng để bổ sung vốn, tăng thêm vốn tÃch lÅ©y cá»§a trưá»ng ÄH tư thục, sá» dụng cho đầu tư phát triển...”.
Trong các số báo tiếp theo, Tuổi Trẻ sẽ tiếp tục đỠcáºp đến vấn đỠnà y.
Sở hữu tập thể NgaÌ€y 30-5-2008, ChÃnh phá»§ ban hà nh nghị định 69 (nghị định 69/2008/NÄ-CP vá» chÃnh sách khuyến khÃch xã há»™i hóa đối vá»›i các hoạt động trong lÄ©nh vá»±c giáo dục, dạy nghá»...). Khoản 4, Ä‘iều 13 nghiÌ£ Ä‘iÌ£nh naÌ€y nêu rõ: “Trưá»ng hợp cÆ¡ sở dân láºp chuyển đổi thà nh cÆ¡ sở tư thục (tư nhân), trong đó số tà i sản được tÃch lÅ©y từ kết quả hoạt động cá»§a cÆ¡ sở dân láºp là thuá»™c sở hữu táºp thể, được xác định và chuyển giao cho cÆ¡ sở tư thục quản lý và sá» dụng theo nguyên tắc bảo tồn, phát triển, không được chia cho cá nhân và được Nhà nước bảo há»™ theo quy định cá»§a pháp luáºt”. Äây là mấu chốt để không xảy ra lá»™n xá»™n trong quá trình chuyển đổi, và rõ rà ng các nhà đầu tư và o trưá»ng tư thuÌ£c không hà i lòng vá»›i Ä‘iá»u nà y vì tà i sản nhà đầu tư sẽ trở thà nh “sở hữu táºp thể”. |