Sửa Luật Chứng khoán, nhìn lại để bước tới

Nâng điều kiện thành lập CTCK

Theo các đại biểu Quốc hội, những vấn đề như sự dễ dãi trong thành lập CTCK, hoạt động thao túng, làm giá xảy ra; quy định về phát hành còn lỏng lẻo… đã gây mất niềm tin của NĐT.

Ông Ninh cho rằng, TTCK phát triển qua nhiều giai đoạn nên các quy định lỏng hay chặt cũng tùy thuộc vào từng thời điểm. Đơn cử như điều kiện thành lập CTCK, công ty quản lý quỹ trước đây đúng là có dễ dãi (vốn pháp định thấp). Đó là do thời điểm TTCK chuẩn bị ra đời, để loại hình CTCK đi vào hoạt động, cơ quan quản lý phải đi vận động. "Vận động mà thời gian đầu chỉ có 2 công ty thành lập, thành lập ra gần như không có việc gì làm, vì thị trường khi đó chưa có hàng hóa. Lúc bấy giờ lại phải làm một động tác nữa là đi vận động các công ty lên niêm yết, giao dịch trên thị trường", ông Ninh phát biểu.

Khi thị trường phát triển bùng nổ, CTCK ra đời một cách ồ ạt (hiện đạt 105 công ty). Trước tình hình đó, Chính phủ đã nâng tiêu chí thành lập CTCK và công ty quản lý quỹ như vốn pháp định tăng lên gần bốn lần. Bên cạnh đó, nhiều chỉ tiêu kỹ thuật đã được ban hành, đòi hỏi các CTCK phải nâng cao chất lượng, nên đã hạn chế được việc thành lập.

"Chúng tôi cũng đang hoàn thiện và tiếp tục trình Chính phủ để nâng tiêu chí thành lập CTCK, công ty quản lý quỹ. Ví dụ như, vốn điều lệ có thể phải yêu cầu đến 500 tỷ đồng", ông Ninh nói.

Trao thêm quyền cho UBCK

Liên quan đến địa vị của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK), ông Ninh cho biết, Luật hiện hành đã trao cho cơ quan này khá nhiều quyền. UBCK cũng đã có những công việc tương đối độc lập trong quản lý TTCK, đặc biệt là khâu cấp phép niêm yết, đào tạo, cấp chứng chỉ, cấp phép thành lập CTCK, công ty quản lý quỹ. Việc thanh tra, kiểm tra của UBCK được độc lập và toàn quyền triển khai thực hiện, chỉ những vướng mắc lớn thì mới trình lên Bộ Tài chính, Bộ Tài chính nếu thấy còn có những vướng mắc lớn hơn thì trình lên Chính phủ. Duy nhất có một điểm là việc trao cho UBCK một số quyền để thẩm định các nghiệp vụ, khi phát hiện ra có thể lũng đoạn chứng khoán hoặc gian lận hoặc nội gián, hiện nay chưa được ghi trong Luật.

"Chúng tôi dự kiến là trao cho UBCK quyền khi phát hiện những vấn đề nghi vấn thông qua thanh tra, kiểm tra thì đề nghị yêu cầu các cơ quan, tổ chức cá nhân liên quan cung cấp thông tin về mối quan hệ thân nhân của đối tượng thanh tra với người có liên quan đến nghi vấn có gian lận; cung cấp, sao kê các cuộc gọi điện thoại, thư điện tử (email) của đối tượng thanh tra; sao kê tài khoản chứng từ và dữ liệu giao dịch liên quan đến chứng khoán tại ngân hàng của đối tượng thanh tra và các thông tin, tài liệu liên quan khác. Nếu không có nghiệp vụ này, thì trên thực tế vừa qua, phát hiện gian lận vô cùng khó khăn. Mặc dù UBCK có ký liên kết với cơ quan cảnh sát điều tra để phối hợp điều tra, nhưng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được một cách kịp thời. Cơ quan cảnh sát điều tra rất bận việc, cho nên có những vụ việc thẩm tra vấn đề này rất khó khăn", ông Ninh nói.

Dẫn chiếu số liệu từ những TTCK phát triển, ông Ninh cho biết, ở Mỹ 75% các hoạt động thanh tra của UBCK Mỹ có kết quả dựa trên việc thẩm tra các dữ liệu thông qua nguồn ngân hàng để xác định luồng tiền dịch chuyển như thế nào, thông qua đầu mối và các nhà đầu tư ra sao. 50% hoạt động thanh tra của UBCK Mỹ có kết quả là dựa trên việc thẩm tra các cuộc gọi điện thoại và email. Nhiều UBCK khác cũng được trao quyền này.

Ông Ninh bày tỏ quan điểm cần trao thêm quyền cho UBCK để đủ sức làm rõ những giao dịch nội gián, thao túng giá... Ở các nước, họ ghi hẳn vào Luật là UBCK được điều tra, nhưng tại Việt Nam, Luật sửa đổi lần này không ghi là điều tra, mà chỉ ghi những việc UBCK được làm khi có nghi ngờ hành vi thao túng giá.

Một vấn đề khác là thời gian thẩm định hồ sơ cấp phép phát hành. Có ý kiến cho rằng, nên giảm thời gian thẩm định hồ sơ cấp phép xuống dưới 30 ngày. Theo ông Ninh, việc thẩm định hồ sơ cấp phép là rất quan trọng đối với chất lượng hàng hoá của TTCK. Chính vì thế, cần phải có thời gian để thẩm định cho đảm bảo. Trước đây đã quy định là 60 ngày, sau đó khi xây dựng Luật thì chủ động đưa xuống 30 ngày. Hiện nay, Trung Quốc là 3 tháng, có nước là 2 tháng, nhưng cũng có nước là 1 tháng. "Chúng tôi nghĩ, 30 ngày là một thời hạn, nhưng chỉ là thời hạn tối đa. Trong thực tế, nếu chất lượng của hồ sơ và chất lượng của công ty tốt thì không đến 30 ngày vẫn cho chấp nhận và vẫn được cấp phép", ông Ninh nói.

Những vấn đề ông Ninh trình bày sẽ được Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung vào Dự thảo Luật Chứng khoán bổ sung sửa đổi. Theo lịch làm việc của Quốc hội, ngày 24/11, luật này sẽ được biểu quyết thông qua.