Cần thay đổi tư duy "ngân hàng không thể đổ vỡ"

Theo ông Ngoạn, Việt Nam cần thay đổi tư duy cho rằng "ngân hàng không thể đổ vỡ". Trong tương lai, các ngân hàng cần phải hoạt động theo nguyên tắc thị trường.

Được biết, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia vừa trình Chính phủ đề án tái cơ cấu ngân hàng. Vậy nguyên tắc xây dựng hệ thống ngân hàng thời gian tới theo Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia là gì?

Theo tôi, hệ thống ngân hàng trong tương lai phải được xây dựng dựa trên 4 nguyên tắc cơ bản.

Thứ nhất là phải đảm bảo được các định chế tài chính hoạt động theo nguyên lý thị trường, hoạt động trong môi trường cạnh tranh lành mạnh, công khai, minh bạch, chấm dứt tư tưởng: ngân hàng không bao giờ phá sản. Hiện tại, tâm lý người dân và tình hình kinh tế chưa cho phép Việt Nam thực hiện liệu pháp sốc, chưa thể cho ngân hàng nào phá sản. Tuy nhiên, trong tương lai, để đảm bảo hệ thống ngân hàng hoạt động lành mạnh theo chuẩn quốc tế, phải làm cho người dân hiểu ngân hàng là một doanh nghiệp, có thể bị đào thải nếu kinh doanh kém hiệu quả.

Thứ hai, phải xây dựng được hệ thống quy chế để ngăn chặn đầu tư mạo hiểm vượt quá khả năng kiểm soát của từng định chế.

Thứ ba, xây dựng được một quy chuẩn để quản trị DN và yêu cầu mỗi định chế tài chính phải thiết lập một hệ thống quản trị, giám sát rủi ro nội bộ hữu hiệu, có thể tự  lường trước và tự xử lý những rủi ro phát sinh trong nội bộ.

Nguyên tắc cuối cùng rất quan trọng, nếu không nói là quan trọng nhất, là phải thiết kế được một hệ thống giám sát tài chính quốc gia đủ mạnh để bảo vệ người gửi tiền. Hệ thống giám sát này phải đủ năng lực giám sát các hoạt động hợp nhất của thị trường ngân hàng, chứng khoán và thị trường bảo hiểm, đủ khả năng để phát hiện sớm, ngăn ngừa các rủi ro chéo phát sinh trên thị trường. 

Điều này có mâu thuẫn với chủ trương của Chính phủ là không để ngân hàng nào đổ vỡ?

Không hề mâu thuẫn. Trước mắt, trong điều kiện hiện nay của Việt Nam, khi tâm lý người dân chưa sẵn sàng cho việc ngân hàng phá sản, đồng thời nền kinh tế cũng đang gặp nhiều biến động, chúng ta không thể có những biện pháp gây sốc cho thị trường. Tuy nhiên, trong tương lai, cần thiết kế cấu trúc một hệ thống tài chính đảm bảo an toàn, lành mạnh theo nguyên tắc thị trường,  làm tốt vai trò điều tiết, phân bổ nguồn lực xã hội. Muốn làm được điều này, cần để cho các tổ chức tài chính hoạt động theo nguyên lý thị trường. Có nghĩa, cần phải làm cho người dân và xã hội hiểu được rằng,  tổ chức tín dụng cũng là một doanh nghiệp. Đã là doanh nghiệp thì phải hoạt động theo cơ chế thị trường, nếu hoạt động không tốt sẽ bị thị trường đào thải.

Nhiều nước trên thế giới tốn từ 20% đến 30% GDP để thực hiện tái cơ cấu ngân hàng. Theo ông, chi phí tái cơ cấu ngân hàng ở Việt Nam có lớn như vậy không?

Với phương pháp, cách làm của chúng ta hiện nay, tôi tin rằng chúng ta sẽ không cần phải bỏ nhiều tiền và hoàn toàn có thể cân đối được. Bởi hiện nay, các tổ chức tín dụng đều đã trích lập quỹ dự phòng rủi ro với tổng mức dự phòng đạt trên 60% nợ xấu. Mặt khác, một số nước như Hàn Quốc thực hiện tái cấu trúc ngân hàng với liệu pháp sốc (thiết lập lại hệ thống ngân hàng một cách căn bản, quyết liệt, sâu rộng trong một khoảng thời gian ngắn), còn chúng ta tốn chi phí xử lý những ngân hàng yếu kém và quá trình xử lý cũng diễn ra trong thời gian dài.

Nhiều ý kiến cho rằng, NHNN đang can thiệp quá sâu vào quá trình tái cơ cấu ngân hàng. Ông có đồng tình với ý kiến này?